Κυριακάτικη Δημοκρατία 18/9/2022
Βαγγέλη Παπαθανασίου – Το Νήμα
Μια Παράσταση που ενώνει παρελθόν, παρόν & μέλλον
Η παράσταση πράγματι υπήρξε ένας εξαιρετικός διάλογος μεταξύ ελληνικού παραδοσιακού και σύγχρονου χορού. Και αυτό ήταν απολύτως αναγκαίο γιατί η συνήθης στάση του ανθρώπου απέναντι στο γραμμικό χρόνο παρελθόν – παρόν – μέλλον, είναι συνήθως να δημιουργεί δεσμεύσεις ως προς το παρελθόν (προκαταλήψεις, κατεστημένη τάξη πραγμάτων, δυσλειτουργικές συνήθειες, υιοθέτηση νεκρής εκφραστικής φόρμας κλπ), και στον αντίποδα αυτής της νοοτροπίας η συνήθης πάλι στάση είναι απαξίωση του παρελθόντος, αγνοώντας και περιφρονώντας σχεδόν αλαζονικά τις ρίζες που γεννούν την παρούσα πραγματικότητα και τις μελλοντικές της αξιώσεις. Αυτός ο (και με τους δύο τρόπους) κατατεμαχισμός του χρόνου, τορπιλίζει την απρόσκοπτη ροή της εξέλιξης σε όλους τους τομείς της ατομικής και συλλογικής ζωής. Από τη μία πλευρά η καθήλωση σε πρότυπα που έχει πλέον παρέλθει ο αρχικός δυναμισμός των συνθηκών που τα γέννησε και από την άλλη η αδιάφορη σχεδόν εχθρική ενίοτε στάση απέναντι στα ιστορικά, κοινωνικά, φιλοσοφικά, ηθικά και αισθητικά χρωστούμενα τα παρελθοντικά επιτεύγματα και πραγματώσεις. Χάνουμε δηλαδή ή κόβουμε ή κατατεμαχίζουμε το νήμα των γενεών, είτε από φόβο για το καινούργιο, είτε από ανεδαφική αυταρέσκεια που τον μολύνει με την ύβρη της.
Υπάρχει όμως το πραγματικό βλέμμα μιας συνειδητότητας ανεπηρέαστης από ψυχολογικές και νοητικές αδυναμίες, που οράται και ακροάται με ιερή προσοχή τον θείο χορό των γεγονότων και εντάσσεται σ’ αυτό το χορό όμοια με τον εναγκαλισμό των χορευτών που οι φιγούρες τους συνθέτουν μία νέα πραγματικότητα υπαγορευμένη από την ενθουσιαστική συγκίνηση και οίστρο μιας ενοποιημένης συνειδησιακής θεώρησης και δράσης. Ίσως αυτό συμβαίνει επειδή «η γνώση των σταδίων της παραγωγικής διαδικασίας σημαίνει επίσης γνώση των σταδίων της επιστροφής κάποιου στις ρίζες ολόκληρης της ύπαρξής του».
Ο Russell Maliphant που υπογράφει την σκηνοθεσία και χορογραφία της παράστασης γράφει στο σημείωμά του ότι «ορισμένες κινήσεις στις παραδοσιακές φόρμες είναι εντυπωσιακά όμοιες με εκείνες που επηρέασαν την πρακτική μου εδώ και χρόνια και άλλες έχουν μια διαφορετική αυστηρότητα και λειτουργία στη θεμελίωσή τους – θεωρώ ότι είναι πλούτος η αναζήτηση και η διερεύνηση μιας κινησιολογίας που προέρχεται από τη συνάντηση αυτών των χορών με τις τόσο διαφορετικές ρίζες». Όντως αυτό ήταν το μέγα επίτευγμα της παράστασης. Το κάθε τι που φαντάζει ανόμοιο φαίνεται να αντλεί από μία ρίζα μητρική που δεν την διασπά η ανομοιομορφία. Και αυτή η ρίζα – μήτρα είναι που παρέχει το νήμα για μία πρακτική σε όλα τα επίπεδα που δεν θα κινδυνέψει να χαθεί στις ακρότητες της απώλειας μιας ζωντανής (και όχι φωτογραφικής) μνήμης.
Βλέποντας την παράσταση, αναλογιζόμουν ότι και μία αιφνίδια αλλαγή μπορεί να θεραπεύει μια ακρωτηριασμένη μνήμη που έχει κάνει το αντικείμενό της άνευ περιεχομένου, ή να επαναφέρει δραματικά αυτό που ο ακρωτηριασμός της εξόρισε στη μαύρη τρύπα της λησμοσύνης. Και αυτά ξυπνούσαν σαν αιφνίδιοι συλλογισμοί όταν έβλεπα την αρμονική συλλειτουργία χορού, μουσικής, φωτισμών που γεννούσε τη μαγική σύνθεση της χρονικής ακολουθίας που πάντρευε χώρο και χρόνο, οδηγώντας το θεατή ακροατή σε αντιληπτικά επίπεδα μιας διαρκώς αναβαθμιζόμενης ποιότητας. Τι άλλο μπορεί να είναι η ομορφιά από τη σύνθεση των ανόμοιων φαινομένων που προβάλλουν στο ολόγραμμα της Ζωής, όπως τα διαδοχικά παιχνιδίσματα των κυμάτων του ωκεανού της.
Η παράσταση αυτή δεν κινείται μόνο στα επίπεδα ενός ορφανού από άλλες παραμέτρους αισθητισμού. Συνεγείρει όλες τις προσλαμβάνουσες του αποδέκτη της κατάθεσής της.
Το μυστικό της επιτυχίας της παράστασης ίσως οφείλεται στη διαπίστωση του Βαγγέλη Παπαθανασίου «Πάντα έδινα και δίνω πρώτη θέση στη μνήμη. Όποιος κατορθώνει να εμβαθύνει, όσο το δυνατό περισσότερο, στο χώρο που ονομάζουμε μνήμη, τόσο δύναται να εκτοξευθεί στο μέλλον με εντυπωσιακή συνέπεια και αποτελεσματικότητα».
Το δυνατό στοιχείο ενός καλλιτεχνήματος είναι να κάνει ορατό το αόρατο. Είναι αυτό που μπορεί να προκαλεί ρίγη συγκίνησης και συνάμα εκρήξεις συνειδητότητας. Και αυτό συνέβη στην παράσταση.
Η ιδέα έχει καταβολές εννοιολογικά στον αρχαίο μύθο του Μίτου της Αριάδνης. Οι χοροί αποτελούν μία οικουμενική γλώσσα, ενοποιητική παρά τις ανόμοιες αποχρώσεις τους. Δέκα οκτώ χορεύτριες και χορευτές πάνω στη σκηνή χορεύουν το πεντοζάλι, το τσάμικο, τους ζωναράδικους, τον αγκαλιαστό και πολλούς ακόμα από όλη την ελληνική επικράτεια, ξυπνούν αναμνήσεις που παραπέμπουν σε αρχέγονες μνήμες ενός συλλογικού ασυνειδήτου που δεν παύει ποτέ να ζωντανεύει κάθε φορά που πυροδοτείται από την καλλιτεχνική ευστοχία.
Όταν τελείωσε,το συναίσθημα ευφορίας και πληρότητας μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε για ακόμα μια φορά το ρόλο και την αναγκαιότητα της Τέχνης στη ζωή μας στην πολιτιστική αναβάθμιση της κοινωνίας.
Η ηλεκτρονική μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου, που ένα σημαντικό της γνώρισμά ήταν τα δυνατά ισοκρατούντα μπάσα, σε ρυθμούς εναλλασσόμενους, γρήγορους, με ενέργεια αλλά και κατανυκτικούς δημιούργησε ένα ασυνήθιστο αλλά και μαγευτικό αποτέλεσμα.
Ένιωθε κανείς το άγγιγμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, που με αυτή την ποιότητα συντελεί στην ανάπλαση του τρόπου που βλέπουμε και βιώνουμε το προφανές της καθημερινότητας.
Απολαύσαμε μια εν τέλει υπέροχη και συγκινητική παράσταση, που θα ήταν ευχής έργο να είχαν τη δυνατότητα να το απολαύσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι που το έχουν ανάγκη.
Χρυσάνθη Κορνηλίου _ Θεατρολόγος, Σκηνοθέτις
